Kastelen en forten bezoeken in Klein-Brabant

Bornem lijkt wel de Loirestreek in het klein. Door het groene landschap stroomt de machtige Schelde die op haar oevers versierd wordt met kastelen. Ze moeten niet onderdoen voor hun Franse tegenhangers. Natuur en cultuur gaan er hand in hand, zelfs rondom een betonnen fort uit de Eerste Wereldoorlog.

Wil je de mooiste kastelen, forten en hun landschapsparken zelf verkennen samen met je familie, een groep vrienden of je vereniging? Begin dan bij deze 3 hoogvliegers in Klein-Brabant. Ze nemen je mee terug in de tijd én in de natuur. Dit goed weggestoken hoekje bulkt namelijk van de moerasbossen vol elzen en wilgen. Groene pracht die ook de adellijke families, zoals de hertog d'Ursel en graaf de Marnix, niet zijn ontgaan. Zij vonden met hun ogen dicht de weg naar de Scheldepolders en ploften er flink uit de kluiten gewassen kastelen neer. Eeuwenlang waren ze er niet weg te slaan. 

Maar ook de strategische ligging speelde een rol: het kasteel de Marnix de Sainte Aldegonde rust op de fundamenten van een oude burcht uit de 10e of 11e eeuw die de regio moest beschermen tegen aanvallen van de Noormannen. In vergelijking daarmee is het fort Liezele piepjong: begin 20e eeuw werd de vesting gebouwd om een aanval op Antwerpen tegen te houden.

Zowel het fort als de kastelen zijn vandaag van top tot teen opgeknapt. Je wandelt er binnen en waant je even een hertog of soldaat. De interieurs van de kastelen zijn een streling voor het oog en opgetuigd met kunstwerken van pakweg Pieter Bruegel de Oude. Rondom de monumenten kan je de benen strekken in de luisterrijke landschapstuinen- en parken. 

Sprookjesachtig kasteel de Marnix    

Kasteel de Marnix de Sainte Aldegonde lijkt zo ontsnapt uit een sprookje. Dit prachtig stukje erfgoed vind je vlak bij het centrum van het mooie, pittoreske Bornem. Het immense domein eromheen is versierd met fabuleuze tuinen. De ligging – aan een afgesneden Scheldearm, omgeven door water – draagt enkel bij tot z’n sprookjesachtige uitstraling. 

In de volksmond heet het simpelweg het Kasteel van Bornem, zijn volledige naam heeft het te danken aan het geslacht de Marnix dat het renaissancekasteel in 1780 bemachtigde. De Marnix was een grafelijke familie waarvan Filips de Marnix van Sint-Aldegonde het Nederlandse Wilhelmus zou geschreven hebben. Een van de nazaten maakte in de 19e eeuw tabula rasa met het vervallen kasteel en gaf het zijn hedendaagse looks vol trapgevels, kantelen en wachttorens.

Het kasteel herbergt een prachtige collectie 18e-eeuws meubilair. Ook gravures van Pieter Bruegel de Oude, verfijnde kantstukken, Chinees porselein, een collectie handgeschreven boeken én een kamer met antieke poppen behoort tot de expositie. Op het einde wandel je een tentoonstelling binnen over het leven van Filips de Marnix zelf. Die verdedigde de stad Antwerpen moedig tegen Alexander Farnese en veroverde zo zijn plek in de geschiedenisboeken. De bijgebouwen zijn ingericht als koetsmuseum. 

Voor € 10 koop je er de geïllustreerde kasteelgids dat de huidige bewoner van het kasteel, graaf John de Marnix de Sainte Aldegonde, op het einde van de rondleiding signeert.

Wil je een rondleiding boeken in het kasteel de Marnix de Sainte Aldegonde? Neem contact met Toerisme Klein-Brabant - Scheldeland.

De bewogen geschiedenis van Fort Liezele

Begin 20e eeuw werd in een brede boog rond Antwerpen een fortengordel gebouwd. Fort Liezele is een van de vestingen die de havenstad moest beschermen tegen vijandelijke aanvallen. Maar bij het begin van de Eerste Wereldoorlog stortten de forten als een kaartenhuisje in elkaar. Het Duitse leger walste over de verdedigingslinie en bezette ons land. Fort Liezele gaf zich op 10 oktober 1914 over en viel in Duitse handen. 

En vandaag? De vesting dobbert te midden van een gracht en achter de betonnen muren ontdek je het museum. Je komt er het verhaal over het fort en de omgeving te weten tijdens beide wereldoorlogen. In de vitrines liggen unieke uniformen, wapens en fotomateriaal uitgestald. Indien je je laat gidsen, neemt die je mee naar de gereconstrueerde commandoposten, een infirmerie, de kamers waar de soldaten sliepen, een munitiemagazijn, een pantserkoepel, een waarnemingsklok, de cachotten, een volledig ingerichte troepenkeuken en nog veel meer. 

In een van de vleugels van het fort kan je spannende raadsels oplossen in de escape room ‘Escape Fort Liezele’. Dorst gekregen? Schuif je voetjes onder tafel van ‘De Batterie’, een fortcafé dat zich in de vroegere machinekamer van het monument heeft gevestigd.

Het fort baadt in een 18 ha groot landschapspark met skeelerpiste, Fins looppad, houten paadjes boven geulen en een blotevoetenpad waar je over stenen, door de modder en een stukje van de gracht trappelt. Vuile voeten gekregen? Op het einde van het parcours is een waterpomp geplaatst om het slijk van je voeten te spoelen.

Wil je een rondleiding boeken in het Fort Liezele? Neem contact met Toerisme Klein-Brabant - Scheldeland.   

Kasteel d'Ursel: een vakantieverblijf afgeladen vol kunst

Kasteel d'Ursel, ofwel het kasteel van Hingene, was bijna 400 jaar lang het vijfsterren zomerverblijf van de hertog d'Ursel en zijn gezin. Zijn nageslacht zou er vakantie blijven vieren tot in 1973, toen de onderhoudskosten zelfs voor een hertog te hoog opliepen. Het kasteel kwam in handen van de provincie Antwerpen.

Nu kan je het kasteel door een ringetje halen. Wie het monument tijdens een gegidste rondleiding bezoekt, snuift er de luxueuze sfeer op van het sobere classicisme en komt de bouwgeschiedenis te weten. Het interieur is al even indrukwekkend als de buitenkant. Je komt binnen langs de inkomhal met marmeren vloeren en stucwerk, een eetkamer met spiegelwanden, een bibliotheek en de salons waar je de familie d’Ursel in je verbeelding koffie ziet nippen uit hun porseleinen servies. 

Het Chinese behang verraadt de voorliefde van het gezin voor het toen exotische China. Ook de deur- en schouwstukken uit de achttiende en negentiende eeuw kregen vaak een oosterse toets. De muren zijn versierd met aquarellen, olieverfschilderijen, tekeningen en schetsen die Antonine, de vrouw van Joseph d’Ursel maakte. Activiteiten blazen het kasteel nieuw leven in, zoals 'SWEET 18. Hedendaagse mode, kunst en design geïnspireerd door de 18de eeuw', 'The Beauty of the Beast. Dierenkunst van oude en nieuwe meesters' en 'Schrijf en Blijf. Voor altijd in het kasteel'.    

Het kasteel is niet het enige spoor dat de familie heeft achtergelaten. In een vingerknip sta je aan het idyllische paviljoen De Notelaer aan de oever van de Schelde. Hier ontving de familie d'Ursel haar gasten met alle egards.

Wil je een rondleiding boeken in het kasteel d’Ursel? Neem contact met Toerisme Klein-Brabant - Scheldeland.

Contactgegevens Toerisme Klein-Brabant Scheldeland

• Adres: Boomstraat 1, 2880 Bornem
• Contact: +32 3 899 28 68 en info@tkbs.be
• Website: http://www.toerismekleinbrabant.be
• Aantal deelnemers: Kasteel de Marnix en Kasteel d'Ursel van 10 tot 20 personen; Fort Liezele van 10 tot 25 personen
• Te boeken: Kasteel d'Ursel en Fort Liezele het hele jaar door, alle dagen na reservatie. Kasteel de Marnix van 15 april tot 1 november, alle dagen na reservatie